Ervaringsdeskundigheid

Ervaringsdeskundigheid is een onderwerp dat volop in ontwikkeling is. Per 5 juli 2022 is de AKWA standaard ervaringsdeskundigheid gepubliceerd en er is een beroepscompetentieprofiel. De vergoedingen voor de inzet zijn ook volop onder de aandacht en wordt er ook steeds meer onderzoek uitgevoerd naar de meerwaarde van de inzet van ervaringsdeskundigen.

De inzet van ervaringsdeskundigheid loopt in Nederland, ten opzichte van andere Europese landen, voorop. Naast de inzet van vrijwilligers wordt ook de goede inzet van de betaalde ervaringsdeskundigen nagestreefd. Deze laatste vorm van inzet draagt verantwoordelijkheden, hetgeen ook eisen aan de kwaliteit vraagt. De patiënt mag rekenen op een kwalitatieve goede ervaringsdeskundige aan zijn/haar zijde én de cliënt die graag wil bijdragen dient de kans op ontwikkeling te kunnen benutten. Deze rubriek biedt informatie over platforms, 1-op-1 steun ook de nodige links om in organisaties een eigen leerlijn te implementeren

• Vereniging van Ervaringsdeskundigen www.vved.org

  De VvEd is een landelijke beroepsvereniging die zich sterk maakt voor de inzet van gekwalificeerde ervaringswerkers en voor erkenning van deze functie en werksoort: de vereniging van ervaringsdeskundigen. Ze zijn er voor raad en daad en op de website zijn ervaringsverhalen, artikelen, overzicht van opleidingen en een kennisbank te vinden. Implementatie van het kwaliteitssysteem staat op de agenda.
  
  Infosheet Algemeen
  De toegenomen waardering van ervaringsdeskundigheid vraagt om de ontwikkeling van een kwaliteitssysteem. Een systeem dat de kwaliteit van de inzet van ervaringsdeskundigen regelt, borgt, bewaakt en verbetert en dat tevens ontwikkelmogelijkheden biedt voor beroepsbeoefenaars en het vak verder helpt. Klik hier om de infosheet te lezen.

• Generieke Module Ervaringsdeskundigheid

  In opdracht van het ministerie van VWS en ZonMw hebben de Vereniging van Ervaringsdeskundigen, het Trimbos-instituut en Kenniscentrum Phrenos een kwaliteitssysteem voor ervaringsdeskundigen in de ggz ontwikkeld, waaronder de generieke module Ervaringsdeskundigheid. Deze biedt handvatten voor de inzet van ervaringsdeskundigheid, voor relevante interventies, voor de rollen en taken van ervaringsdeskundigen in verschillende fasen van het zorgproces, en voor de cultuur, samenwerking en organisatie van ervaringsdeskundigheid. 

• Beroepscompetentieprofiel door GGZ Nederland

  In dit competentieprofiel wordt ingegaan op de beroepscontext en de positie van de ervaringsdeskundige in de ggz. Er wordt stilgestaan bij de belangrijkste concepten rondom de inzet van ervaringsdeskundigheid, denkend aan herstel, empowerment, stigma en ervaringskennis. Daarnaast gaat er aandacht uit naar de kerntaken en kritische beroepssituaties. En tot slot komen de competenties van ervaringsdeskundigen aan bod.

• Phrenos Kenniscentrum

  Phrenos deelt kennis over herstel, behandeling en participatie bij ernstige psychische aandoeningen. Het kennisthema over ervaringsdeskundigheid vertelt over het ontstaan en de achtergrond van ervaringsdeskundigheid, geeft een aantal cijfers weer, biedt literatuurverwijzingen en een overzicht van opleidingen. 

• Trimbos herstelondersteunde zorg

  Vanuit het Trimbos-instituut doen we implementatie-, evaluatie- en kwalitatief onderzoek naar herstel, empowerment en de inzet van ervaringsdeskundigheid. Hierdoor worden ervaringskennis, praktijkkennis en wetenschappelijke kennis gebundeld.

• Windesheim onderzoekt binding ggz en samenleving

  Het lectoraat GGZ en Samenleving van Windesheim richt zich met onderzoek op het versterken van binding tussen geestelijke gezondheidszorg en samenleving. Zodat kwetsbare mensen met psychische of verslavingsproblemen, waarbij vaak ook andere problemen spelen als schulden, verlies van werk en inkomen of een beperking, op tijd ook die hulp krijgen die ze echt nodig hebben. Het lectoraat ziet ervaringskennis van cliënten, burgers en professionele zorg- en dienstverleners als de basis voor goede zorg en dienstverlening. 

• Nederlandse vereniging voor zelfregie en herstel

  Wij, de leden van de Nederlandse Vereniging voor Zelfregie en Herstel, bezitten een schat aan experise op het gebied van ervaringskennis en herstel.
  We hebben onze eigen verbindende positie op het grensvlak van sociaal domein en zorg en stellen daarin de leefwereld van burgers centraal. Wij zijn, omdat we werken vanuit onze eigen ervaring, ten diepste gemotiveerd om de positie van mensen met een psychische en/of sociale kwetsbaarheid te verbeteren. En we stellen daarom graag onze expertise ter beschikking.

• Participatie en Herstel

  Een zeer uitgebreide databank over participatie en herstel met verwijzingen naar artikelen, boeken, kenniscentra, opleidingen, cliëntenorganisatie, brancheorganisaties e.d. 

• Behandelen met eigen ervaring. Onbewust bekwaam!? door Peeters en Westen - 2021

  Dit boek biedt professionals in de zorg en het sociaal domein praktische handvatten voor het inzetten van eigen ervaring in hun werk. Wat maakt het voor professionals moeilijk open te zijn over eigen klachten en eigen ervaringen? Wat houdt hen tegen en wat stimuleert hen juist dit wel te doen? In Behandelen met eigen ervaring wordt beargumenteerd dat alle professionals in staat zijn eigen ervaringen in te zetten zonder vervolgopleiding of certificering. 

• Van levenservaring naar ervaringsdeskundigheid, Boer, Karbouniaris en de Wit.

  Didactiekboek. Er is moed, engagement en inspiratie voor nodig om eigen ingrijpende levenservaringen te ontwikkelen tot ervaringsdeskundigheid. Ervaringsdeskundigheid is een vak in ontwikkeling. De afgelopen decennia is een professionaliseringsslag gaande en heeft ervaringsdeskundigheid haar intrede gedaan in de zorg, het sociaal domein en het onderwijs. Deze ontwikkeling brengt allerlei leertrajecten op gang, van autodidactische tot cursorische en post-hogere beroepsopleidingen. Het was al een langer levende missie om eigen ervaringen met opleiden, scholen en het aanbieden van cursussen rond ervaringsdeskundigheid te delen met anderen in overeenstemming met de kernwaarden van ervaringsdeskundigheid. De auteurs hebben op eigen terrein ervaringskennis opgedaan. Dit boek is een weergave van deze ervaringskennis, verrijkt met praktijkkennis en wetenschappelijke inzichten. De bedoeling van het boek is om een meerperspectivische bijdrage te leveren aan de didactiek rond het ervaringsleerproces. Bekijk inhoudsopgave hier.

• Professioneel inzetten van ervaringsdeskundigheid - door Alie Weerman - 2019

  De auteurs deden een actie-onderzoek met vijf grote zorgorganisaties waarbij ruimte werd gegeven aan zorgprofessionals om ervaringsdeskundigheid te ontwikkelen en in te zetten. Dit boek beschrijft wat er vervolgens gebeurde. Welke innerlijke processen doen zich voor, hoe reageren cliënten en collega’s en welk beleid steunt of remt? Het boek is levendig opgemaakt met tekeningen, foto’s, verhalen, tips & trucs en opdrachten voor de praktijk en het onderwijs. Dit boek is bruikbaar voor iedereen die vindt dat ervaringskennis en -deskundigheid waardevol zijn en goed benut moeten worden. Het is daarom geschikt voor zowel het hoger (beroeps) onderwijs als voor de beroepspraktijk.

• Hart voor herstel - Werken aan een menswaardige GGZ - 2018

  Van 'Hoe dan?' naar 'Doe dan!'
  Dit boek staat boordevol ideeën waarmee je zó aan de slag kunt. Compassie, nabijheid, luisteren en samenwerken zijn vaardigheden waarin je beter kunt worden. Je kunt de passie in je werk hervinden als je die kwijt was! Begin vandaag nog, maak je HART voor de GGZ.

• Praktijkboek herstelondersteunende zorg - door Langedijk - 2017

  In dit boek worden de belangrijkste aandachtspunten om herstelgericht te werken op een rij gezet en vanuit de praktijk beschreven, met concrete handvatten en voorbeelden. Er wordt onder meer ingegaan op het vergroten van de eigen kracht en eigen regie, het herkennen en stimuleren van de ervaringsdeskundigheid, het inzetten van de professionaliteit waar nodig, maar voorál het durven loslaten waar het empowerment vergroot en het herstel versterkt.
  Dit praktijkboek is voor (aankomende) professionals die herstelondersteunende zorg willen leveren. 

• Zelfonthulling; openheid van professionals in de GGZ - door Erwin van Meekeren - 2017

  Hoe het contact tussen patiënt en hulpverlener zou moeten verlopen is een hot item in media en maatschappij. Zelfonthulling zet hulpverleners aan het denken over vraagstukken die aan deze kwestie raken. Zelfonthulling in de geestelijke gezondheidszorg is tot nu toe een onderbelicht thema geweest. Dat is vreemd, want in een therapeutische relatie gaat het om een ontmoeting tussen mensen, ieder met een eigen geschiedenis, een eigen levensverhaal met ups en downs en een eigen persoonlijk groeiproces. Het is zeer waarschijnlijk dat deze verhalen elkaar soms raken, dat momenten van crisis en persoonlijke groei op bepaalde punten overeenkomen. Is het dan niet logisch en vanzelfsprekend om als behandelaar een eigen ervaring of inzicht mee te geven aan de patiënt?

• Geen pijn, geen angst, geen leven, Stanneke Lunter, 2017

  Stanneke Lunter (1961) is psychiater en moeder van drie kinderen. Jitske, haar sprankelende en creatieve dochter, krijgt op zestienjarige leeftijd last van faalangst en somberheid, uitmondend in een diepe depressie. Ze verandert in een somber meisje met gebogen schouders en doffe blik. Er volgt een periode van opnames, zelfbeschadiging, suïcidaliteit, wachten op medicatie, tot Jitske zelf een einde aan haar leven maakt. Stanneke beschrijft in deel 1 van dit boek op indringende wijze het leven van Jitske, en met name de laatst tien maanden, afgewisseld met reflecties op de gebeurtenissen. In deel 2 blikt Stanneke als psychiater terug. Jeugdpsychiater Jan Meerdinkveldboom draagt bij met een hoofdstuk over het belang en de complexiteit van diagnostiek bij jongeren en systeemtherapeut Ineke Rood peit in haar hoofdstuk voor het intensief betrekken van het gezinssysteem. 

Een verzamelsite voor de ervaringsdeskundige hulplijnen en peersupport is beschikbaar via de vereniging voor zelfregie. Daar tref je een kaart met fysieke plekken van leden van deze vereniging. Daarnaast zijn er initiatieven van organisaties die geen lid zijn van deze vereniging. 

De opleidingen voor ervaringsdeskundigen worden op de site van de Vereniging voor Ervaringsdeskundigen gedeeld. Klik om deze te bekijken 
En er is meer te lezen, zoals leerplannen en intervisie.

Movisie en de Vereniging voor Ervaringsdeskundigen werken samen aan een kennisplein voor publicaties. Zodra dit bekend is delen we het hier. 

• Basiscurriculum Ervaringsdeskundigheid

  Het basiscurriculum reikt kennis onmisbaar voor het onderwijs aan ervaringsdeskundigen aan, ongeacht het niveau of soort van de opleiding. Het biedt de basis voor zowel reguliere opleidingen als het cursorisch onderwijs en bij- en nascholingen voor ervaringsdeskundigen. De aanleiding was het verder professionaliseren van ervaringsdeskundigheid verder te professionaliseren en een kader aan te reiken voor eenduidig onderwijs.

• VER-HAAL Magazine over jeugdparticipatie en de inzet van ervaringsdeskundigheid

  Dit magazine geeft moed en inspiratie aan iedereen die zich inzet voor jongerenparticipatie en ervaringskennis en -deskundigheid.

• LIVE (Landelijk steunpunt Inzet Van Ervaringsdeskundigheid in de GGz)

  Het doel van dit project was het verbreden en verdiepen van de vaak nog gefragmenteerde inzet van ervaringsdeskundigheid in relatie tot herstel. De resultaten van de samenwerking met ervaringsdeskundigen, zorginstellingen en onderwijsorganisaties uit het hele land zijn vastgelegd in de publicatie ‘Ervaringsdeskundigheid en herstelondersteuning, voorbeelden uit de geestelijke gezondheidszorg.’

• Werken met ervaringsdeskundigen vereist cultuuromslag

  Dit artikel gaat in op de discrepantie tussen de visie op herstel en ervaringsdeskundigheid die in de literatuur breed gedragen wordt, maar in de praktijk zijn er nog maar weinig ervaringsdeskundigen op de werkvloer te vinden. Er worden vijf uitgangspunten beschreven die deze discepantie mogelijk kunnen verminderen.  

• Ervaringskennis van kracht; kwalitatief onderzoek naar de bijdrage van ervaringskennis op empowermentprocessen

  In dit uitgebreide onderzoek is de bijdrage van ervaringskennis bij empowerment nader onderzocht vanuit de beleving van mensen die dit proces zelf hebben ondervonden en deze ervaringen nu als kracht inzetten. 

• Ervaringsdeskundigheid en herstelondersteuning, voorbeelden uit de geestelijke gezondheidszorg

  Deze publicatie is bedoeld voor cliënten, ervaringsdeskundigen, hulpverleners, managers en beleidsmakers in de ggz, die geïnteresseerd zijn in het herstelconcept, herstelondersteuning en ervaringsdeskundigheid en die hier binnen hun instelling een start mee willen maken of bestaande activiteiten verder willen uitbreiden.

• Meerwaarden ervaringsdeskundigheid

  De vele meerwaarden van ervaringsdeskundigheid op een rijtje. Met daarbij diverse literatuurverwijzingen. 

• De ervaringsdeskundige: een waardevolle toevoeging

  Dit artikel gaat in op wat een ervaringsdeskundige zoal doet, hoe professionals naar hen kijken, welke competenties je nodig hebt, herstelacademies en opleidingen.

• Werk en opleiding voor ervaringsdeskundigen

  Een uitgebreid document over een transitie-experiment waar het doel was om ervaringsdeskundigen opleiding en werk te bieden, om inhoud te geven aan ervaringsdeskundige inzet gericht op herstel en participatie én om de zorg en maatschappelijke dienstverlening meer herstelondersteunend te maken, zowel in de ggz als daarbuiten, in verschillende maatschappelijke rollen.

• Handreiking Empowerment en Inzet Ervaringsdeskundigheid in Sociale Wijkteams

  Handreiking Trimbos Instituut voor inzet van ervaringsdeskundigheid binnen sociale wijkteams.