Psychotherapie

Uitgangspunt van deze rubriek is dat psychotherapeutische methodieken een wezenlijk onderdeel zijn van iedere psychiatrische behandeling.

Dit betekent dat het accent in deze rubriek primair zal liggen op de psychotherapeutische behandeling van psychiatrische stoornissen. Psychotherapeutische richtingen worden gepresenteerd als (wetenschappelijke) referentiekaders en niet als ideologieën.

Belangrijke vragen zijn welke psychotherapeutische methodieken en technieken apart, in combinatie of samen met specifiek psychiatrische interventies bij bepaalde psychiatrische stoornissen kunnen worden toegepast en welke niet. De beantwoording van deze vragen zal zoveel mogelijk onderbouwd moeten zijn met wetenschappelijke evidence.

Op basis van deze overwegingen zullen door de redactie klinisch relevante websites worden uitgezocht. Daarnaast wordt nuttige en interessante informatie op het internet aangeboden met betrekking tot ontwikkelingen in de psychotherapie op een breed vlak (onderzoek, integratieve psychotherapie, voor psychotherapie relevante persoonlijkheidsvariabelen, opleiding, professie enz.).

Op termijn vindt u in deze rubriek ook links naar goede sites op het gebied van:
* Richtlijnen voor psychotherapeutische methodieken
* Psychotherapeutische referentiekaders

• CyberPsych

  Op deze site vindt u informatie over psychoanalyse, psychotherapie en specifieke onderwerpen zoals angststoornissen, alcoholmisbruik, homofobie, traumatische gevolgen van racisme en psychoanalytische studies over film.

• Psychiatry on line Italia (POL.it)

  Deze Engelstalige versie van POL.it biedt full-text artikelen op allerlei gebied, waaronder ook psychotherapie (Morris Eagle, Merton Gill, enz.). Tevens congresaankondigingen.

• PsychotherapistResources.com

  Beetje gekke, maar wel interessante (en overigens commerciële) site die allerhande bronnen voor psychotherapeuten ontsluit: artikelen, interviews (met o.a. Otto Kernberg, Thomas Szasz en Albert Ellis), video's, enz., enz.

• American Psychiatric Association (APA)

  Homepage.

• Internet Mental Health

  In lijn met de voorgaande sites biedt Internet Mental Health een compleet overzicht van classificaties, die alfabetisch of op categorie gesorteerd kunnen worden. Op eenvoudige wijze kunt u de DSM-IV-definities vergelijken met de ICD-10 en andere codes. Ook zijn er links met 'online diagnosis' (betaling vereist, $10 voor 10 dagen). Er zijn verder mogelijkheden om van alles te weten te komen over behandelingsmogelijkheden, research, informatieve folders en tijdschriftartikelen. Internet Mental Health is een particuliere, niet-gesponsorde onderneming van de Canadese psychiater Dr. Phillip Long. Zijn visie is dat informatie vrij beschikbaar moet zijn en zijn hoop is dat de vrije uitwisseling van gegevens bijdraagt aan een uitwisseling van relevante en goede informatie.

• Inleiding in de integratieve psychotherapie

  Een goede inleiding (met casusbeschrijving) is het artikel van George Stricker en Jerold R. Gold: Psychotherapy Integration: An Assimilative, Psychodynamic Approach. Beide auteurs zijn bekend als Editors van het Comprehensive Handbook of Psychotherapy Integration uit 1993.

• Society for the Exploration of Psychotherapy Integration (SEPI)

  De meeste websites over integratie van psychotherapeutische methoden kunnen worden gekarakteriseerd als onwetenschappelijk, ideologisch en commercieel. Een uitzondering vormt de website van SEPI, een organisatie die in de tachtiger jaren in de Verenigde Staten is opgericht door Goldfried en Wachter. Geleidelijk aan heeft deze organisatie internationale erkenning gekregen. Op deze site vindt u een door SEPI samengesteld overzicht van documenten over verschillende aspecten van integratieve psychotherapie, waarin kritische kanttekeningen niet ontbreken.

• Fonds Psychische Gezondheid

  Een goede psychische gezondheid is niet vanzelfsprekend. Iedereen krijgt in zijn leven, zelf of in zijn directe omgeving, te maken met psychische problemen. De gevolgen van psychische problemen kunnen van tijdelijke aard zijn, maar ook langdurig en ingrijpend. Langdurige en ingrijpende gevolgen hebben een grote impact op de samenleving: mensen raken uit het arbeidsproces of zijn thuis en op het werk verminderd inzetbaar. Fonds Psychische Gezondheid streeft naar een samenleving waarin mensen niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch gezond zijn. Hiervoor is meer kennis en inzicht in psychische problemen nodig. Niet alleen over het ontstaan van psychische problemen, maar ook over hoe je ze kunt voorkomen en behandelen. Hiermee valt veel winst te behalen.

• Trimbos-instituut

  Site van het landelijke kennisinstituut voor psychische problemen en verslaving, genoemd naar psychiater prof. dr. Kees Trimbos (1920-1988), een vooraanstaand pleitbezorger van geestelijke volksgezondheid in Nederland. Op deze site vindt u interessante links en informatie over activiteiten en documentatie van het instituut. Helaas is de bibliotheek niet meer toegankelijk.

• BIG-register

  Bij het BIG-register vindt u informatie over de registratie van beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg, waaronder artsen en psychotherapeuten. U kunt bij het BIG-register navragen of iemand met recht de beroepstitel voert; of de inschrijving van een persoon geschorst is en voor hoelang; of een ingeschrevene gedeeltelijk ontzegd is van de bevoegdheid het beroep uit te oefenen, voor welke handelingen en voor hoelang; en of aan een ingeschrevene voorwaarden zijn gesteld, welke dat zijn en voor hoelang.

• Informatie- en Coördinatieorgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen (ICODO)

  Het ICODO is een vraagbaak en aanspreekpunt voor zowel oorlogsgetroffenen als professionele en vrijwillige hulpverleners.

• Stichting Centrum ’45

  Site over de stichting zelf, maar met hele goede links naar allerlei zaken rond oorlogsgetroffenen en slachtoffers van georganiseerd geweld.

• Nederlands Psychoanalytisch Instituut (NPI)

  Het NPI is een landelijk expertisecentrum voor psychoanalytische behandeling. Het houdt zich daarnaast bezig met kennisoverdracht, wetenschappelijk onderzoek en kwaliteitszorg.
  Op deze site vindt u informatie over behandeling, verdere expertise van het NPI, achtergronden en ontwikkelingen. Onder 'Klinische vignetten' is er ook een mogelijkheid voor discussie over artikelen, boeken en casuïstiek.

• Interapy

  Behandeling van psychisch trauma via internet door middel van schrijfopdrachten. Website van de afdeling Klinische Psychologie van de Universiteit van Amsterdam voor geïnteresseerden en cliënten. De aanpak is geëvalueerd en lijkt vruchten af te werpen.

• An Open Door Review of Outcome Studies in Psychoanalysis

  Deze Review is een belangrijke bron van informatie over effectonderzoeken op het gebied van de psychoanalytische behandelingsvormen die in Europa en Noord-Amerika zijn verricht in de afgelopen tientallen jaren. Samensteller is de Research Committee van de International Psychoanalytic Association (IPA). Het is een encyclopedie van samenvattingen van onderzoek. Het overzicht heeft niet tot doel conclusies te trekken over het vraagstuk ‘Hoe effectief is de analytische psychotherapie nu eigenlijk?’ Het ‘Open Door’-karakter brengt met zich mee dat de onderzoeken voortdurend worden aangevuld met nieuwe bijdragen van onderzoekers.

• The Association for Advancement of Behavior Therapy (AABT)

  Biedt vooral links.

• The Association for the Advancement of Gestalt Therapy (AAGT)

  De AAGT is een non-profit organisatie die de filosofie, theorie, praktijk en onderzoek op het gebied van de Gestalt Therapie en haar toepassingen wil bevorderen. De AAGT is niet gebonden aan een vereniging en kent regionale groepen (echter geen in Nederland). Er is een lidmaatschap te verkrijgen en verder zijn er congresaankondigingen.

• The Association for the Development of the Person Centered Approach (ADPCA)

  De ADPCA is een internationaal netwerk van belangstellenden voor de persoonsgerichte psychotherapie. De associatie sponsort een jaarlijkse conferentie en verspreidt informatie over activiteiten en organisaties over de hele wereld. Er is een nieuwsbrief, een tijdschrift en een ledenlijst. Interessant zijn sommige online artikelen over persoonsgerichte psychotherapie.

• European Federation for Psychoanalytic Psychotherapy in the Public Sector (EFPP)

  De EFPP is een een koepelorganisatie van nationale netwerken van psychoanalytische psychotherapeuten op het terrein van de volwassen, kinder- en jeugd- en groepspsychotherapie.

• International Psychoanalytical Association (IPA)

  Homepage. Biedt veel interessante links, o.a. naar de locale IPA-component en andere organisaties, psychoanalytische centra, tijdschriften en adressen waarop weer allerhande andere bronnen worden ontsloten.

• The International Transactional Analysis Association (ITAA)

  De Transactionele Analyse (TA), ontwikkeld door Eric Berne, wordt toegepast in de psychotherapie, counseling, opvoeding en organisatieontwikkeling. Op deze site vindt u allerlei zaken over het gedachtegoed van de TA, evenals vooraankondigingen van conferenties, workshops en presentaties, een overzicht van TA-trainingen, diverse te raadplegen bronnen (boeken, publicaties, video’s, organisaties, instituten) en verwijzingen naar gerelateerde sites.

• Landelijke Vereniging Eerstelijnspsychologen (LVE)

  Op deze site vindt u uiteraard verenigingsnieuws (nieuwsbrief), adressenlijst van eerstelijnspsychologen per regio in Nederland, maar ook informatie over klachten (eetstoornissen, ADHD, angststoornissen, verslavingen, stemmingsstoornissen, PTSS, schizofrenie, slaapstoornissen, dwang). De informatie wordt aangeboden in de vorm van hyperlinks naar publiekssites (bijvoorbeeld TAPIR voor angststoornissen), maar bevat ook een aantal links die interessant zijn voor professionals (bijvoorbeeld Anxiety Disorders Association of America).

• Nederlands Psychoanalytisch Genootschap (NPG)

  Op deze website kunt u alle relevante informatie vinden over het NPG, zicht op de achtergronden van de psychoanalyse, en informatie over de opleiding tot psychoanalyticus en internationale psychoanalytische organisaties en verenigingen.

• Landelijke Vereniging van Vrijgevestigde Psychologen en psychotherapeuten (LVVP)

  Vereniging van vrijgevestigde eerstelijns/gz-psychologen, psychotherapeuten en klinisch (neuro)psychologen.

• Nederlandse Vereniging voor GroepsPsychotherapie (NVGP)

  De NVGP is een specialistische groepstherapievereniging die zich inzet voor de kwaliteit van het vakgebied groepsdynamica en meerdere vormen van groeps(psycho) therapie. En voor de beroepen Groepstherapeut en Groepswerker. De NVGP heeft samen met zeven andere Specialistische Psychotherapieverenigingen (SPV-en) een samenwerkingsverband met de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP).

• Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP)

  Deze site is bestemd voor mensen die vragen hebben over psychotherapie of overwegen in psychotherapie te gaan. Daarnaast is er algemene informatie over de organisatie van psychotherapie in Nederland en de NVP zelf.

• Psychologen Algemene/academische Ziekenhuizen (PAZ)

  Deze site biedt verenigingsinformatie en –nieuws (pagina’s alleen voor leden), maar daarnaast informatie voor verwijzers en patiënten (brochure), geschiedenis, publicaties en functiebeschrijvingen en hyperlinks.

• Vereniging voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP)

  De Vereniging heeft tot doel het bevorderen van de toepassing en verdere ontwikkeling van de psychotherapeutische benaderingswijze die internationaal bekend staat als 'cliëntgericht' (client-centered/klientenzentriert), ook wel als 'persoonsgericht' aangeduid (person-centered/personzentriert) en die wortelt in het werk van Carl Rogers.

• Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt)

  De vereniging zet zich in voor een kwalitatief hoogwaardig en wetenschappelijk verantwoorde ontwikkeling én uitoefening van de cognitieve gedragstherapie. 

• Vereniging voor Multidisciplinaire Psychotherapie (VvMP)

  Vereniging met als doel in een veranderend landschap van organisatie, wetenschappelijke ontwikkeling en financiering van de ggzhet goede te helpen behouden voor die patiënten die dat ook echt nodig hebben. En daarnaast minder intensieve, lager gedoseerde en preciezer gerichte behandelpakketten helpen ontwikkelen voor die patiënten die daarmee kunnen volstaan. Waarbij de traditie van het samenhangend behandelen gebruikt wordt om tot echte therapeutische teamkracht te komen.

• Het Focusing Instituut

  Ingericht voor documenten op het gebied van focusing i.e.z., maar met uitbreidingen naar cliëntgerichte psychotherapie in bredere zin. Ontsluit allerhande bronnen op het gebied van client-centered therapie. Wel een zeer Amerikaanse aanpak, alsof er sprake is van een wereldwijde 'beweging'.

• International Transactional Analysis Association (ITAA)

  De Transactionele Analyse (TA), ontwikkeld door Eric Berne, wordt toegepast in de psychotherapie, counseling, opvoeding en organisatie-ontwikkeling. Op deze site vindt u informatie over het gedachtegoed van de TA, evenals vooraankondigingen van conferenties, workshops en presentaties, een overzicht van TA-trainingen, diverse te raadplegen bronnen (boeken, publicaties, video’s, organisaties, instituten) en verwijzingen naar gerelateerde sites.

• Schema Therapy Institute New York

  Biedt een overzicht van consumentgeoriënteerde sites over nieuwe, in opkomst zijnde behandelingsvormen, sterk verbonden met de persoon van Jeffrey Young. Goed voor een eerste kennismaking. Daarna heeft u meer aan het lezen van een goed boek over deze onderwerpen. Onderzoek naar het effect van schema focused therapy bij BPS vindt onder andere plaats in Nederland.

• Medscape

  Deze site bevat interessante discussies over evidence based psychotherapie en richtlijnen voor psychotherapie. Inloggen verplicht.
  Bijvoorbeeld: Why We Need Evidence-Based Psychotherapy Practice Guidelines. Of: Empirically Supported Treatments: Cautionary Notes.

• Psych Central: Dr. Grohol's Mental Health Page

  Via deze site (waar nog veel meer is te zien en te doen – een aanrader!) kunt u ook doorklikken naar de Manuals for Empirically Validated Treatments.

• De ontwikkelingen op het gebied van EST volgen?

  Om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van EST te volgen, kunt u ook de website van de APA raadplegen: zoekt u eerst met de zoekterm ‘psychological interventions’; daarna kunt u verder zoeken m.b.v. ‘Expand Search’ en ‘Full-text search of APA Website’.

• CatchWord

  Online tijdschriften, full-text, o.a. European Journal of Psychotherapy, Counselling & Health (v.a. 2000), Internationale Journal of Group Psychotherapy (v.a. 2000), International Journal of Psychotherapy (v.a. 2000), Psychoanalytic Psychotherapy (v.a. 2002), Scandinavian Journal of Behaviour Therapy (v.a. 1999), International Journal of Behavioral Medicine (v.a. 2000).

• The International Journal of Psychoanalysis (IJPA)

  De website van dit internationaal toonaangevend tijdschrift bevat vrij toegankelijke geselecteerde artikelen van bekende auteurs (o.a. Kernberg en Gabbard), die kunnen worden gedownload (met WinZip).

• IJPA: Discussiegroep

  In discussiegroepen kan met de auteurs van het IJPA (zie hierboven) over de artikelen van gedachten worden gewisseld.

• Bergin and Garfield's Handbook of Psychotherapy and Behavior Change

  Bergin and Garfield's Handbook of Psychotherapy and Behavior Change, 6th edition, Lambert, M.J. (ed). New York: John Wiley & Sons, Inc. Inspirerend standaardwerk over de fundamenten van het psychotherapeutisch proces en het psychotherapieonderzoek.

• Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice

  Gabbard, G.O. (2014), Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice, Fifth edition. American Psychiatric Press, Washington, London. Klinisch zeer relevante toepassingen van psychodynamische methoden in de behandeling van psychiatrische stoornissen.

• Psychiatric Interviewing: The Art of Understanding

  Shea, S.C. (1998), Psychiatric Interviewing: The Art of Understanding, W.B. Saunders. Belangrijk leerboek waarin psychiatrisch diagnostische vaardigheden worden geïntegreerd met psychotherapeutische methodieken en technieken.

• Handbook of Psychological Change

  Snyder, C.R. & Ingram, R.E. (Eds.) (2000). Handbook of Psychological Change. Psychotherapy Processes and Practices for the 21st Century. John Wiley & Sons, Inc. New York. Dit handboek biedt een up-to-date overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen tijd op het gebied van psychotherapieonderzoek en –praktijk. Belangrijke auteurs zijn Jacques Barber, Donald Baucom, Paul Crits-Christoph, William Folette, Mardi Horowitz, Charles Kiesler, Michael Mahoney, James Prochaska, William Stilers, Hans Strupp en Drew Westen. Het is een handboek in de ware zin van het woord: over alle relevante onderwerpen is wel een bijdrage te vinden. Bijvoorbeeld: een uiteenzetting over Randomized Clinical Trials, een kritische beschouwing over de status van Empirically Supported Treatments, beschouwingen over therapeut- en patiëntvariabelen en veranderingstheorieën, de verschillende invalshoeken in psychotherapie, zoals psychodynamisch, integratief, existentieel, interpersoonlijk, echtpaartherapie, groepstherapie, constructivisme en narratieve psychotherapie, feminisme in psychotherapie, gedragstherapie, cognitieve therapie, kort- en langdurende therapie en farmacotherapie. Los hiervan verkent men in een zestal slothoofdstukken toekomstige ontwikkelingen op allerlei voor de psychotherapie relevante gebieden.

Over Empirically Supported (vroeger: validated) Treatments (EST), dat wil zeggen empirisch ondersteunde behandelingen, is veel te doen geweest in de wereld van de psychotherapie.
De lijst van EST’s (uit 1998) bestaat uit interventies bij boulimia, chronische hoofdpijn, chronische pijn, depressie, echtpaarproblematiek, enuresis, algemene angststoornis, OCD, paniekstoornis, PTSS en specifieke fobie.
De documenten die de ‘Task Force on Psychological Interventions Division of Clinical Psychology, American Psychological Association’ in de loop der jaren heeft geproduceerd over EST zijn te zien op en te downloaden van verschillende sites die u vindt onder zoektermen als Stoornisgerichte psychotherapeutische methodieken: Sites over EST. Daarin worden niet alleen de behandelingen omschreven, maar ook de behandelprotocollen en mogelijkheden om training en supervisie te ontvangen. Alles speelt zich wel af in de Verenigde Staten.